ЁЭЧжЁЭЧ╜ЁЭЧ▓ЁЭЧ▓ЁЭЧ▒ ЁЭЧзЁЭЧ▓ЁЭШАЁЭШБ ЁЭЧЪЁЭЧ▓ЁЭЧ╝ЁЭЧ┤ЁЭЧ┐ЁЭЧоЁЭЧ╜ЁЭЧ╡ЁЭШЖ (34)


рдк्рд░рд╢्рди (1):- рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рд╕рдоुрдж्рд░ी рддрдЯ "рдм्рд▓ू рдл्рд▓ैрдЧ рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░" рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕рдоुрдж्рд░ी рддрдЯ рд╣ै?
(a)рд╢िрд╡рд░ाрдЬрдкुрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ 
(b)рдЪंрдж्рд░рднाрдЧा рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ 
(c)рдШोрдШाрд▓ा рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ 
(d)рдХोрд╡рд▓рдо рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ
рдЙрдд्рддрд░ :- (b)

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- 'рдм्рд▓ू рдл्рд▓ैрдЧ' рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ рдкрд░ рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдкाрдиी, рдмुрдиिрдпाрджी рдвाँрдЪा рддрдеा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕рддрдд рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдЬ्рдЮाрддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рдУрдбिрд╢ा рдХे рдХोрдгाрд░्рдХ рддрдЯ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд 'рдЪंрдж्рд░рднाрдЧा рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ' рдм्рд▓ू рдкрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди (2):- рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХौрди рд╕ा рдХрдерди рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै?
(a) рдпрд╣ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡ाрдпुрджाрдм рдкेрдЯी рд╡ाрд▓ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ै।
(b) рдЗрд╕ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЧ्рд░ीрд╖्рдо рдХाрд▓ рдоें рдЦूрдм рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╢ीрдд рдХाрд▓ рд╢ुрд╖्рдХ рд░рд╣рддा рд╣ै।
(c) рдЗрд╕рдоें рдФрд╕рдд рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рддाрдкрдоाрди 45°C рд╣ोрддा рд╣ै।
(d) рдЗрд╕ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╡рди рдЖрд░्рдеिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ैं।
рдЙрдд्рддрд░ :- (d)

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╡िрд╖ुрд╡рдд् рд░ेрдЦा 0° рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рд╕े 10° рдЙрдд्рддрд░ рдПрд╡ं рджрдХ्рд╖िрдгी рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ों рдоें рд╡िрд╕्рддृрдд рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рди्рдпूрди рд╡ाрдпुрджाрдм рдкेрдЯी рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ै।

рдЗрд╕ рдкेрдЯी рдоें рд╡рд░्рд╖ рднрд░ рд╕рдоाрди рдЙрдЪ्рдЪ рддाрдкрдХ्рд░рдо рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡рд░्рд╖ा рдкाрдпी рдЬाрддी рд╣ै।

рдЗрд╕рдоें рдФрд╕рдд рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рддाрдкрдоाрди 27°C рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдоाрдд्рд░ा 200 рд╕ेрдоीреж рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै।

рдпрд╣ाँ рд╡рд░्рд╖ा рдоूрд╕рд▓ाрдзाрд░ рдПрд╡ं рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै।

рд╡рд░्рд╖ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоाрд╣ рдоें рджोрдкрд╣рд░ рдХे рдмाрдж рдЧрд░рдЬ рдФрд░ рдмौрдЫाрд░ों рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рдЪुрд░ рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।

рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╢ीрдд рдЛрддु рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै।

рдЕрдзिрдХрддрдо рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рддाрдкाрди्рддрд░ 5°C рддрдеा рджैрдиिрдХ рддाрдкाрди्рддрд░ рдоें 12°C рд╕े рдХрдо рдЕрди्рддрд░ рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рддाрдкाрди्рддрд░ рдирдЧрдг्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।

рдпрд╣ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдк्рд░рджेрд╢ рджреж рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЕрдоेрдЬрди рдмेрд╕िрди, рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХी рдХांрдЧो рдмेрд╕िрди, рдЧिрдиीрддрдЯ, рдкूрд░्рд╡ी рдж्рд╡ीрдк рд╕рдоूрд╣ рддрдеा рдлिрд▓ीрдкीрди्рд╕ рдоें рдкाрдпी рдЬाрддी рд╣ै।

рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╡рди рдЖрд░्рдеिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдирдХा рдХрдЯाрди рдХрдаिрди рд╡ рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै рдкेреЬों рдкрд░ рд▓िрдпाрдиा рд▓рддाрдПं рд▓िрдкрдЯी рд░рд╣рддीं рд╣ै। рдЕрддः рд╡िрдХрд▓्рдк (d) рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди (3):-рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдШрдЯрдиा рдХो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд▓ाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рдХिрд╕ рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдХो рдЬाрддा рд╣ै?
(a) R.A. рд╕्рдоिрде 
(b) A. рд╣ैрдХрд▓ 
(c) A. G. рдЯांрд╕рд▓े 
(d) S. T. рдлेрд░िрд╢рди 
рдЙрдд्рддрд░ :- (a)

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдШрдЯрдиा рдХो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд▓ाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рд░ॉрдмрд░्рдЯ рдПंрдЧрд╕ рд╕्рдоिрде рдХो рд╣ै।

рдЬрд▓рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд╕ाрде рдЕрдо्рд▓ рдХे рдЕрд╡рдкाрдд рдХो рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдЬрд▓ рднी рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╢ुрдж्рдз рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ीрдп рдХाрд░्рдмрди рдбाрдИ рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХा рд╡рд░्рд╖ा рдЬрд▓ рдоें рд╡िрд▓рдпрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдеोрдб़ा рдЕрдо्рд▓ीрдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдЬрд▓ рдХा PH рдоाрди рд╕ाрдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╕े 5 рд╣ोрддा рд╣ै।

7.0 PH рдоाрди рд╡ाрд▓ा рдЬрд▓ рддрдЯрд╕्рде рдЬрд▓ (Natural Water) рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।

7 рд╕े рдХрдо pH рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЬрд▓ рдЕрдо्рд▓ीрдп рддрдеा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдХ्рд╖ाрд░ीрдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдЬрдм рдЬрд▓ рдХा pH4 рд╕े рдХрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдЬрд▓ рдЬैрд╡िрдХ рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд▓िрдП рд╣ाрдиिрдХाрд░рдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдоाрдирд╡ рдЬрдиिрдд рд╕्рд░ोрддों рд╕े рдиिрд╕्рд╕ृрдд рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдИ рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб (SO2) рддрдеा рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрди рдХे рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдЬрд▓ рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рд╕рд▓्рдлेрдЯ рддрдеा рд╕рд▓्рдл्рдпूрд░िрдХ рдПрд╕िрдб (H,SO) рдФрд░ рдиाрдЗрдЯ्рд░рд╕ рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рддрдеा рдиाрдЗрдЯ्рд░िрдХ рдЕрдо्рд▓ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддी рд╣ैं।

рдЬрдм рдпрд╣ рдПрд╕िрдб рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдЬрд▓ рдХे рд╕ाрде рдиीрдЪे рдЧिрд░рддा рд╣ुрдЖ рдзрд░ाрддрд▓ीрдп рд╕рддрд╣ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╣ै рдХि рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдЗрдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдПрд╡ं рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрди рдХे рдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб्рд╕ рдЙрдЧрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡рд╣рди рд╕्рд░ोрддों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рддрдХ рд╣ी рд╕ीрдоिрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै рд╡рд░рди् рд╡рд╣ рд╕्рд░ोрдд-рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рджूрд░ рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХो рднी рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдк्рд░рджूрд╖рдХ (рдпрдеा-рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдЗрдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб) рдЧैрд╕ीрдп рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рд╣рд╡ा рддрдеा рдмाрджрд▓ рджूрд░ рддрдХ рдлैрд▓ा рджेрддे рд╣ैं।

рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХो рдХрднी-рдХрднी рдЭीрд▓ рдХाрддिрд▓ (Lake Killer) рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЭीрд▓ों, рддाрд▓ाрдмों рдПрд╡ं рдЬрд▓рднрдг्рдбाрд░ों рдоें рдЬрд▓ीрдп рдЬीрд╡ों рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рд▓िрдП рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХो рдк्рд░рдзाрди рдХाрд░рдХ рдард╣рд░ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди (4):- рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрдд्рддрдиों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдХौрди рд╕ा рдпुрдЧ्рдо рдЕрд╕ंрдЧрдд рд╣ै?
(a) рдЖрди्рдд्рд░ेрдкो рдкрдд्рддрди -  рд▓ंрджрди 
(b) рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рдХॉрд▓ - рд╣ोрдиोрд▓ुрд▓ू 
(c) рдЯैंрдХрд░ рдкрдд्рддрди - рдорд░्рдордЧोрд╡ा 
(d) рдиौ рд╕ैрди्рдп рдкрдд्рддрди - рдХाрд░рд╡ाреЬ 
рдЙрдд्рддрд░ :- (c)

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рд╕рд╣ी рдпुрдЧ्рдо рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ै -
(1) рдЖрди्рдд्рд░ेрдкो рдкрдд्рддрди (Interpot Ports ) — рдРрд╕े рдкрдд्рддрди рдЬिрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХिрд╕ी рдПрдХ рджेрд╢ рдХे рдоाрд▓ рдХो рдкрдд्рддрди рдХे рдмрдб़े-рдмрдб़े рдЧोрджाрдоों рдоें рд╕ंрдЪрдпрди рдХрд░рдХे рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рджेрд╢ рддрдХ рднेрдЬрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рд╕рдо्рдкрди्рди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЖрдд्рд░ेрдкो рдкрдд्рддрди рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।
рдЬैрд╕े—рд╕िंрдЧाрдкुрд░, рд░ॉрдЯрд░्рдбрдо, рдХोрдкेрдирд╣ेрдЧेрди, рд▓ंрджрди рдЖрджि।

(2) рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рдХॉрд▓ (Port of Call) — рдРрд╕े рдкрдд्рддрди рдЬрд╣ाँ рд▓рдо्рдмे рд╕рдоुрдж्рд░ी рдоाрд░्рдЧ рдпाрдд्рд░ा рдХे рджौрд░ाрди, рдЬрд▓рдпाрди рд░ुрдХрдХрд░ рдИंрдзрди, рдкाрдиी рд╡ рдпाрдд्рд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рднोрдЬрди рдЖрджि рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рдХॉрд▓ рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैं।
рдЬैрд╕े— рдЕрджрди, рд╣ोрдиोрд▓ुрд▓ू рддрдеा рд╕िंрдЧाрдкुрд░ рдЖрджि ।

(3) рддेрд▓ рдкрдд्рддрди (Oil Ports) — рддेрд▓ рдкрдд्рддрди рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпрдеा-

(i) рдЯैंрдХрд░ рдкрдд्рддрди (Tanker Ports ) — рдРрд╕े рдкрдд्рддрди рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рдЯैंрдХрд░ों рдоें рддेрд▓ рднрд░рдиे рдПрд╡ं рдЙрди्рд╣ें рдЦाрд▓ी рдХрд░рдиे рдХी рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрддी рд╣ैं, рдЯैंрдХрд░ рдкрдд्рддрди рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।
рдЬैрд╕े—рдорд░ाрдХैрдмो (рд╡ेрдиेрдЬुрдПрд▓ा) рдЕрд╕्рд╕рдЦीрд░ा (рдЯ्рдпूрдиीрд╢िрдпा), рдд्рд░िрдкोрд▓ी (рд▓ीрдмिрдпा) рдПрд╡ं рднाрд░рдд рдоें рдХोрд▓рдХाрддा,рдХोрдЪीрди рдПрд╡ं рдмреЬोрджрд░ा рдЖрджि

(ii) рдкрд░िрд╖्рдХрд░рдгрд╢ाрд▓ा рдкрдд्рддрди-  рдРрд╕े рдкрдд्рддрди рдЬो рддेрд▓ рдкрд░िрд╖्рдХрд░рдгрд╢ाрд▓ाрдУं рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рдкрд░िрд╖्рдХрд░рдгрд╢ाрд▓ा рдкрдд्рддрди рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।
рдЬैрд╕े рдЕрдмाрджाрди' (рдлाрд░рд╕ рдХी рдЦाрдб़ी) рдЖрджि।

(4) рдиौ рд╕ैрдиिрдХ рдкрдд्рддрди (Naval Ports ) — рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкрдд्рддрди рдкрд░ рдиौ рд╕ेрдиा рдХे рд▓рдб़ाрдХू рдЬрд╣ाрдЬों рдХो рдЖрдиे-рдЬाрдиे рдПрд╡ं рд░рдЦ-рд░рдЦाрд╡ рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд░рд╣рддी рд╣ै।
рдЬैрд╕े—рдкрд░्рд▓ рд╣ाрд░्рдмрд░, рдЧ्рд╡ाрджрд░ рдкрдд्рддрди (рдЕрд░рдм рд╕ाрдЧрд░ рдХे рддрдЯ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рдмंрджрд░рдЧाрд╣, рдЬिрд╕े рдЪीрди рдиे рд╡िрдХрд╕िрдд рд╡िрдХрд╕िрдд рдХिрдпा рд╣ै), рднाрд░рдд рдоें рдХोрдЪिрди, рдХाрд░рд╡ाреЬ।

рдк्рд░рд╢्рди (5):-рдкिрдЧ्рдоी рдЬрдирдЬाрддि рдХे рдмाрд░े рдоें рдХौрди рд╕ा/рд╕े рдХрдерди рд╕рдд्рдп рд╣ै /рд╣ैं?
1.рдпे рдХाрд▓े рд╡ рд▓рдо्рдмे рдХрдж рдХे рдоंрдЧोрд▓ाрдпрдб рдк्рд░рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рд╣ै।
2.рдпे рдЬाрдпрд░े рдХांрдЧो рдФрд░ рдпुрдЧांрдбा рдХे рд╕рдШрди рд╡рдиों рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддें рд╣ैं।
3.рдЗрдирдХे рдЖрд╡ाрд╕ рдХो рдпुрд░्рдд рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХूрдЯ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП -
рдХूрдЯ :-
(a) 1 рдФрд░ 2
(b) рдХेрд╡рд▓ 1
(c) 2 рдФрд░ 3
(d) рдХेрд╡рд▓ 2
рдЙрдд्рддрд░ :- (d)

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рдкिрдЧ्рдоी (Pigmy) рдХांрдЧो рдмेрд╕िрди рдХे рдХांрдЧो рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп (рдЬाрдпрд░े), рдХांрдЧो, рдЧैрдмोрди, рдпुрдЧाрдг्рдбा рдЖрджि рдк्рд░рджेрд╢ों рдХे рд╕рдШрди рд╡рдиों рдоें рдкिрдЧ्рдоी рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдХुрдЫ рдкिрдЧ्рдоी рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा рдХे рдкिрд▓ीрдкाрдЗрди्рд╕ рдХे рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдУрдоेрдЯा рддрдеा рди्рдпूрдЧिрдиी рдХे рд╡рдиों рдоें рднी рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं।

рдкिрдЧ्рдоी рдХाрд▓े-рдиाрдЯे рдХрдж рдХे рдиीрдЧ्рд░िрдЯो рдк्рд░рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдХрдж 1 рд╕े 1.5 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рд╣ोрддा рд╣ै।

рдиाрдХ рдЪрдкрдЯी, рдУрда рдоोрдЯे рддрдеा рдмाрд╣рд░ рдХी рдУрд░ рдЙрднрд░े рд╣ुрдП рдФрд░ рд╕िрд░ рдкрд░ рдЫрд▓्рд▓ेрджाрд░ рдЧुрдЪ्рдЫों рдХे рд╕рдоाрди рдмाрд▓ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЕрддि рдЙрд╖्рдг рдЖрд░्рдж्рд░ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдХे рдХाрд░рдг рдкिрдЧ्рдоी рдкुрд░ुрд╖ рдХिрд╕ी рдЬрди्рддु рдХी рдЦाрд▓ рддрдеा рд╕्рдд्рд░िрдпां рдкрдд्рддों рдХे рдЧुрдЪ्рдЫों рдХो рдХрдорд░ рд╕े рдиीрдЪे рд▓рдЯрдХा рд▓ेрддी рд╣ैं।

рдкिрдЧ्рдоी рд▓ोрдЧों рдХी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХा рдЖрдзाрд░ рдЖрдЦेрдЯ рд╣ै।

рдпे рд▓ोрдЧ рдЖрдЦेрдЯ рдХрд░рдиे рдоें рдмрдб़े рдк्рд░рд╡ीрдг рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдкिрдЧ्рдоी рд▓ोрдЧ рдХेрд▓ा рдмрд╣ुрдд рдкрд╕рди्рдж рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдпे рд▓ोрдЧ рдЖрджिрдо рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЭोрдкрдб़िрдпों рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो 2 рдоीрдЯрд░ рд╡्рдпाрд╕ рдХी рд╡ 1.5 рдоीрдЯрд░ рдКँрдЪी рд╣ोрддी рд╣ैं।

рдЭोрдкрдб़िрдпों рдХा рджрд░рд╡ाрдЬा 50 рд╕ेрдоी рдКंрдЪा рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдпे рдШुрдЯрдиों рдХे рдмрд▓ рд░ेंрдЧрдХрд░ рдЖрддे-рдЬाрддे рд╣ैं।

рдЗрдирдХे рдЖрд╡ाрд╕ рдХो рдоोंрдЧुрд▓рд╕ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
рдпोрдЧ्рдп рдПрд╡ं рдЕрдиुрднрд╡ी рд╢िрдХ्рд╖рдХों рдХे рд╕рд╣ी рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдоें рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпाрдЧрд░ाрдЬ рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╕ंрд╕्рдеाрди рдордгि рд╕рд░ рдХ्рд▓ाрд╕ेрдЬ рдоें RO/ARO,UPPCS, LT рдЧ्рд░ेрдб рд╢िрдХ्рд╖рдХ, GIC рдк्рд░рд╡рдХ्рддा,TGT, PGT, NET рдмैрдЪ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн
рдЕрдзिрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдирдо्рдмрд░ों рдкрд░ рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХрд░ें- 9919805789,8707711417
рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рджृрд╖्рдЯि рдХी рдмुрдХ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рджृрд╖्рдЯि рдРрдк рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें рдРрдк Open рдХрд░ें Books рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ рдЖрд░्рдбрд░ рдХрд░ें।
рдпा рдХोрд░िрдпрд░ рд╕े рдоंрдЧाрдиे рдХे рд▓िрдпे 9369470010 рдкрд░ рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ें।
рдпा рдЕрдоेрдЬॉрди, рдл्рд▓िрдкрдХाрд░्рдЯ рд╕े рдСрд░्рдбрд░ рдХрд░ें।
рдЕрдЬीрдоुрде рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рдмुрдХ рдбॉрдХ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे 9460337372 рдкрд░ рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХрд░ें рдпा рдЕрдоेрдЬॉрди, рдл्рд▓िрдкрдХाрд░्рдЯ рд╕े рдСрд░्рдбрд░ рдХрд░ें।


рдХुрд╢ीрдирдЧрд░ рдХे рд╕ाрде рдЕрдм рд╣ाрдЯा рдоें рднी рд╢рдХ्рддि рд╕рд░ рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдоें рдХрд░ें NET, TGT, PGT, TET, CTET рд╡ рдЕрди्рдп рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХी рддैрдпाрд░ी।
рдЕрдзिрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдХे рд▓िрдП 9839445099 рдкрд░ рдХॉрд▓ рдХрд░ें।

рдкिрдЫрд▓े рд╕рднी рдЯेрд╕्рдЯ рд╕ीрд░ीреЫ рдХे рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░ рдПрд╡ं рдЙрдирдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рд╕рд╣िрдд рдЙрдд्рддрд░ рдХे рд▓िрдпे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд▓िंрдХ рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ें:-
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ

рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдпों рдХे рд▓िрдпे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд▓िंрдХ рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ें।
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ

PDF today рдЧ्рд░ुрдк рд╕рднी рдЕрдн्рдпрд░्рдеिрдпों рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдЗрд╕ рдЧ्рд░ुрдк рдоें Competitive Exams (рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं) рдХे рдкिрдЫрд▓े рд╡рд░्рд╖ рдХे рдкेрдкрд░,рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рд╡ latest Exams (рдирд╡ीрдирддрдо рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं) рдХे рдкेрдкрд░ рдХे рдкीрдбीрдПрдл рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдкрд▓ोрдб рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं। 

рдЕрдн्рдпрд░्рдеीрдЧрдг рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд▓िंрдХ рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░рдХे рдЧ्рд░ुрдк рд╕े рдЬुреЬ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдпрд╣ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рд╣ै।
рдпрд╣ рдЬाрдирдХाрд░ी рдЕрдкрдиे рджोрд╕्рддों рдоें рднी рд╢ेрдпрд░ рдХрд░ें।
рдЧ्рд░ुрдк рдХा рд▓िंрдХ
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ 


рдиिрдпрдоिрдд рднрд░्рддिрдпों рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рддрдеा рднूрдЧोрд▓ рдХे New Updates рдХे рд▓िрдпे рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ 
рдХो рджेрдЦрддे рд░рд╣ें।

рджी рдЧрдИ рдЬाрдирдХाрд░ी рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧों рддрдХ рд╢ेрдпрд░ рдХрд░ें।

рд╣рдоाрд░ा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХि рд╣рдо рдмрдиाрдпें рдПрдХ рдмेрд╣рддрд░ीрди рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╕рдоाрдЬ।

 рдкंреж рдЕрдоिрдд рдХुрдоाрд░ рд╢ुрдХ्рд▓ "рдЧрд░्рдЧ"

 Amit Kumar Shukla 

Blogger-

C.S./G.A.S./Geography P.N.06/19,B.N.B+4 рдк्рд░рдпाрдЧрд░ाрдЬ (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢)

рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рд╕ूрдд्рд░:- 9628625577

рдЯेрд▓ीрдЧ्рд░ाрдо рдЪैрдирд▓ рд▓िंрдХ
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ

Facebook Link
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ
Instagram Link
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ

Amitshukla.geography

Twitter Link
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ


LinkedIn Link
ЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗЁЯСЗ

рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ

рдЗрд╕ рдм्рд▓ॉрдЧ рд╕े рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдкोрд╕्рдЯ

рдЬाрдиिрдП рдн्рд░ंрд╢ рдШाрдЯी, рд░ैрдо्рдк рдШाрдЯी, рдм्рд▓ॉрдХ рдкрд░्рд╡рдд рдФрд░ рд╣ोрд░्рд╕्рдЯ рдкрд░्рд╡рдд рдХ्рдпा рд╣ोрддे рд╣ैं?

рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЧрд░्рдо рдПрд╡ं рдаंрдбी рд╣рд╡ाрдПं।

рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рднूрдЧोрд▓ рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдкुрд╕्рддрдХें рд╡ рдЙрдирдХे рд▓ेрдЦрдХों рдХे рд╕рдо्рдмंрдз рдоें рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╢्рди।